‘Gamend naar de raad van bestuur‘, kopte de Volkskrant onlangs. Aanleiding was de leiderschapsgame die het Amsterdamse TENEA lanceerde, en waarmee het claimt in 3 uur te kunnen vaststellen of iemand een goede leider kan worden of niet. Hier schreven we ook al eerder over deze ‘flight simulator’ voor leiders. Maar wacht eens, leiderschap ís toch helemaal niet te voorspellen, werd altijd gezegd? En zeker niet in zo korte tijd, via een spel? Daarvoor spelen toch veel te veel factoren een rol? Want wat bepaalt wat een goede leider is? En hoe stel je dat vervolgens vast in een game?
‘Een work sample is het meest voorspellend. Maar deze game komt daar opvallend dichtbij.’
Vragen genoeg. Toch is deze nieuwe game niet ‘zomaar een spel’, benadrukt gepromoveerd neurowetenschapper Marcia Goddard, die eerder bijvoorbeeld voor YoungCapital al onderzoek deed naar succesvoorspellers, en nu voor de Rotterdamse serious game-ontwikkelaar &ranj werkt. ‘We weten dat een work sample het meest voorspellend is. Maar deze game komt daar opvallend dichtbij, ook voor een topfunctie. Dit spel sleept je echt mee, je vóélt je echt CEO. En we weten: hoe meeslepender de ervaring, hoe meer je natuurlijk gedrag laat zien.’
‘Redelijk revolutionair’
Bij &ranj is Goddard al langer bezig met de ontwikkeling van zogeheten game based assessments, bijvoorbeeld voor graduate recruitment, jonge afgestudeerden dus. De vraag van TENEA of zoiets ook voor de absolute top te ontwikkelen is, was ook voor haar ‘redelijk revolutionair’, zoals ze het zelf zegt. ‘Op c-level vinden vaak nog heel traditionele, langdurige assessments plaats. Ik ken wereldwijd eigenlijk geen ander voorbeeld dat hierbij in de buurt komt.’
‘Hoe iemand reageert, dat kun je in een game goed simuleren.’
Maar aan de andere kant: waarom zou het ook niet kunnen? Of beter gezegd: waarom zou een game niet beter kunnen voorspellen of iemand over de juiste leiderschapskwaliteiten beschikt dan een traditioneel assessment, met vragenlijsten, een rollenspel en de onvermijdelijke postbakoefening? ‘Of iemand een goede leider is, hangt natuurlijk af van veel factoren’, aldus Goddard. ‘Maar hoe iemand in het echt zal reageren, dat kun je in een game goed simuleren. We geloven er heilig in dat dit echt een veel completer beeld geeft dan een traditioneel assessment.’
10 kwaliteiten getest
Uitgangspunt voor de mede door haar ontwikkelde game zijn 10 leiderschapskwaliteiten, eerder al door TENEA opgesteld. Die lopen uiteen van ‘visie’ tot ‘verbindend vermogen’, en van ‘integriteit’ tot ‘reflectievermogen’. Goddard legt uit: ‘Bij TENEA werken ze al langer met die leiderschapskwaliteiten. Zij hebben hier ook superveel ervaring mee. Marleen Redeker, een van de oprichters, is zelfs gepromoveerd op dit onderwerp.’
Welk gedrag hoort nou bij die kwaliteiten? En hoe vertaal je dat nou in een game?
‘Onze rol was vervolgens om die kwaliteiten ook operationeel te maken, om ze te vertalen. Welk gedrag hoort nou bij die kwaliteiten? En hoe vertaal je dat nou in een game die dat gedrag ook echt meetbaar maakt, zodat je bijvoorbeeld meet of iemand meer of minder visie heeft? Dat hebben we echt samen gedaan de afgelopen maanden, met een team van bij ons zo’n 15 mensen.’
‘Geen Heilige Graal’
Er is geen ‘Heilige Graal’ in het vinden van goede leiders, denkt Goddard. ‘Maar we hebben denk ik wel een rode draad weten te vinden. Wat heb je nodig als leider? Vervolgens hebben wij toegevoegd dat je dat gedrag ook echt losmaakt bij kandidaten. Het blijft natuurlijk moeilijk om echt hard te maken dat de ene leider beter is dan de ander. Maar dat was het altijd al. Daarom ben ik ook supertrots op deze game: omdat we al die elementen echt proberen te vangen. Er gebeurt zoveel in de game dat je gedwongen wordt voorbij cognitief gedrag te gaan. Ook sociaal wenselijk gedrag is bijna onmogelijk.’
Volgens de neurowetenschapper is het spel van TENEA de ‘volgende stap’ in wat ze ziet als een revolutie. ‘We willen dit zo breed mogelijk naar de arbeidsmarkt te brengen. Het niveau van assessments kan over de hele linie veel beter. We weten dat cv’s en opleidingen weinig voorspellen, en dat soft skills steeds belangrijker worden. Juist daarop willen we goede games bouwen, die ook echt valide voorspellingen kunnen doen. Soms is dat lastig. Bij ’empathisch vermogen’ is bijvoorbeeld oogcontact belangrijk. Dat is moeilijk in een game te ondervangen. Maar het gaat er dan om dat je op een andere manier tot de kern van de vaardigheid komt.’
10 jaar na The Game
Zo’n 10 jaar geleden won &ranj al vele prijzen met ‘The Game’, de destijds ontwikkelde (wervings- en assessment)game voor Houthoff Buruma. Marcia Goddard hoopt opnieuw op zo’n effect, zegt ze, volgens haar vooral omdat het de héle selectiepraktijk op de arbeidsmarkt kan helpen. ‘De olievlek moet groter worden. Het doel is juist zoveel mogelijk mensen te testen, zodat ze weten welke kwaliteiten ze hebben. Mensen willen over het algemeen ook graag meer weten over zichzelf. En door dit goed in kaart te brengen, kunnen organisaties ook betere selectiebeslissingen maken.’
De game van TENEA wordt afgenomen in een speciaal gebouwde bestuurskamer in Amsterdam Oud-Zuid. Daardoor voelt de testpersoon zich niet alleen meteen CEO, het is ook nodig om alle vaardigheden goed te kunnen meten. Het spel, dat draait om het fictieve bedrijf Kumara op een al even fictieve eilandengroep, doet in totaal 120 metingen die zich vertalen in scores op alle 10 genoemde leiderschapsvaardigheden. Juist nu is dat belangrijk, zeggen Redeker en haar college Tabitha Kortman in de Volkskrant. ‘Als er onzekerheid is, wil je duidelijkheid en daarvoor kijk je toch naar de leider.’ En dan kan die leider dus maar beter zo zeker mogelijk weten dat hij of zij over de juiste kwaliteiten beschikt om die onzekerheid te lijf te gaan…
