‘Ondanks coronasteun dreigen grote ontslagrondes’, kopte De Volkskrant gisteren nog groot op de voorpagina. Van KLM tot de NS, en van Tata Steel tot de VDL Groep: veel bedrijven zitten nog altijd in zwaar weer en verwachten banen te moeten schrappen. De stijging van de werkloosheid mag tot nu toe dan relatief beperkt zijn gebleven, maar het CPB verwacht voor volgend jaar een verdubbeling naar zo’n 7 procent. We moeten vrij lang terug in de geschiedenis voor we weer zulke percentages tegenkomen.
Volgend jaar wordt een verdubbeling van de werkloosheid naar zo’n 7 procent verwacht.
Werkenbij-site voor een hele branche
Wat is eraan te doen? Natuurlijk probeert de overheid, onder andere met de (tweede) NOW-regeling, enerzijds zoveel mogelijk schade te voorkomen. Maar mocht het toch tot ontslagen leiden, dan zie je anderzijds ook steeds meer initiatieven ontstaan om in elk geval de ergste pijn te verzachten. Zo opende eerder deze week in de arbeidsmarktregio Groot-Amsterdam een ‘regionaal werkcentrum‘. Dit initiatief van gemeentes, sociale partners, UWV en private partijen, wil werkgevers die door de coronacrisis geen werk voor hun personeel hebben verbinden met werkgevers die juist nog wel mensen zoeken.
In de regio Groot-Amsterdam ging deze week een ‘regionaal werkcentrum’ open.
Ook binnen bepaalde sectoren zie je zulke initiatieven oppoppen. Zo liet het Sectorinstituut Transport en Logistiek (STL) recent een ‘mobiliteitsplatform’ bouwen, ‘een soort werkenbij-site, maar dan voor een hele branche’, aldus Robbert Speet, partner van Talmark, dat samen met recruitmentsoftwarespecialist Carerix het platform ontwikkelde. Kandidaten kunnen hier gericht zoeken in de honderden vacatures die de branche nog steeds heeft en via bedrijfspagina’s kennismaken met werkgevers. Ook kunnen ze een geanonimiseerd profiel plaatsen. Bedrijven kunnen in dit bestand op hun beurt op zoek naar passende kandidaten.
Er is meer nodig
Maar er is nog wel meer nodig dan alleen transparantie op de arbeidsmarkt. Tof Thissen, directeur van het UWV-werkbedrijf, pleit bijvoorbeeld voor structureel zeker een half miljard euro extra om werkzoekenden om te scholen, ongeveer tien keer zoveel dan het kabinet nu beschikbaar stelt. Het UWV verwacht volgend jaar 700.000 werklozen, maar op sommige terreinen – zoals de zorg, land-en tuinbouw en sommige delen van de logistiek – is nog altijd werk te over.
‘De relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt is de sleutel tot succes.’
‘Als ik de adviseur zou zijn van minister Wouter Koolmees zou ik gaan voor een half miljard euro voor structurele omscholing. Daarmee kunnen mensen zich een leven lang blijven ontwikkelen. De relatie tussen onderwijs en arbeidsmarkt is de sleutel tot succes’, zei Thissen hier recent op de radio over. En dat geldt volgens hem óók voor jongeren, een groep die in de huidige crisis het grootste slachtoffer lijkt. ‘Ook in een laagconjunctuur blijven mogelijkheden voor jongeren om op de arbeidsmarkt terug te keren. Dat blijft een kwestie van goed en persoonlijk begeleiden. Vooral in het eerste traject van op zoek naar werk.’
‘Deltaplan Werk nodig’
OVAL noemt zelfs een nog hoger bedrag van 750 miljoen euro. De branchevereniging voor loopbaan- en re-integratiebedrijven kwam daarvoor vorige week speciaal met een reddingsplan: het Deltaplan Werk. Met het door hen bepleite geld moeten werknemers, wier banen zijn gesneuveld, weer aan het werk worden geholpen en worden begeleid naar een nieuwe job.
‘Wij grijpen de coronacrisis aan om investeringen te bepleiten in ons belangrijkste kapitaal: mensen.’
‘Wachten is geen optie’, zegt OVAL-directeur Petra van de Goorbergh. ‘Er is een sterke behoefte aan oplossingen om mensen wendbaarder en weerbaarder te maken, om op die manier werkend Nederland zo goed mogelijk door deze periode heen te loodsen. Daarom grijpen wij de coronacrisis en de ramp die dit op de arbeidsmarkt veroorzaakt, aan om substantiële investeringen te bepleiten in ons belangrijkste kapitaal: mensen.’
Doorpakken
Een paar voorbeelden uit het voorgestelde Deltaplan: een ‘Noodmaatregel Werkfit Voucher’ (à 300 miljoen euro, voor 200.000 mensen), gratis Ontwikkeladviezen (à 150 miljoen voor 250.000 adviezen), en 250 miljoen voor zogeheten scholingsvouchers, voor zo’n 100.000 deelnemers. ‘We hebben heel erg gekeken naar wat goed gewerkt heeft in het verleden’, licht Van de Goorbergh toe. ‘Daar willen we op doorpakken. Voor de korte én de lange termijn.’
‘Je wilt voorkomen dat je een ‘coronabestand’ krijgt, dat nauwelijks meer aan de bak komt.’
Uitgangspunt daarbij is, zo zegt ze: ‘Je kunt ze natuurlijk gaan begeleiden zodra ze werkloos worden. Maar volgens ons is het veel beter om dat voor te zijn en vanuit het huidige werk al te kijken welke kant iemand op kan bewegen. Je wilt voorkomen dat je een ‘coronabestand’ op de arbeidsmarkt krijgt, dat nauwelijks meer aan de bak komt.’
Een ‘uitgestoken hand’
Ze omschrijft het Deltaplan van haar vereniging als ‘een uitgestoken hand’. Naar de overheid, maar ook naar alle anderen die met de arbeidsmarkt bezig zijn. ‘We hebben niet de pretentie dat we het allemaal zelf kunnen oplossen. De problematiek vereist samenwerking van iedereen die ermee te maken krijgt: sociale partners, het UWV, misschien de O&O-fondsen. We waren al voor corona bezig met dit plan. Maar het is nu wel in een versnelling gekomen natuurlijk.’
‘We willen voorkomen dat een grote groep straks buiten de boot valt.’
Om- en bijscholing? Het is volgens Van de Goorbergh ‘superbelangrijk, maar niet het enige’. Volgens haar gaat het ook erom te leren competenties in kaart te brengen, en daarop te matchen. Al is op dat gebied ook nog wel meer transparantie van de arbeidsmarkt nodig, zegt ze. ‘Nu zijn bijvoorbeeld bestanden van het UWV en gemeentes vaak niet toegankelijk voor uitzendbureaus en werkgevers, vanwege privacy-eisen. Die eisen snap ik, maar willen we voorkomen dat een grote groep straks buiten de boot valt, dan zullen we wel alles op alles moeten zetten om vraag en aanbod beter bij elkaar te brengen.’
‘Dit verdient zich terug’
Precies zo denken ze erover bij de Buitenboordmotor, nog zo’n project dat inzet op ‘reskilling‘ en waar onder meer KPN en de Rabobank nauw bij betrokken zijn. Ook hun idee: minder letten op diploma’s en cv’s, maar meer naar ‘onderliggende kwaliteiten’ van mensen, en kijken welke banen daarbij passen. Hiervoor stellen ze veel geloof in AI-tools en digitale assessments, die – anders dan nu nog vaak gebeurt – verder kijken dan naar wat iemand in het verleden gedaan heeft. ‘De slimme algoritmes die worden gebruikt zijn blind voor menselijke aannames die een match soms ten onrechte in de weg staan’, aldus de initiatiefnemers.
‘De coronacrisis maakt pijnlijk zichtbaar waar de kwetsbaarheden liggen.’
‘De coronacrisis maakt pijnlijk zichtbaar waar de kwetsbaarheden liggen’, concludeert OVAL-directeur Van de Goorbergh dan ook. ‘Structurele hervormingen van de arbeidsmarkt zijn hard nodig.’ De bepleite investeringen in het Deltaplan (die moeten komen van overheid, Europese subsidies en sociale partners) verdienen zich uiteindelijk ook weer terug, zegt ze. ‘Ten eerste bezuinig je op WW- en bijstandsuitkeringen, als mensen hiermee aan het werk komen. Ten tweede dalen de maatschappelijke en zorgkosten. En ten derde rekenen we erop dat ook de omvorming van mensen naar toekomstbestendige banen zoals in de energietransitie geld oplevert.’
