Het artikel gaat hieronder verder.
Vernietigt A.I. banen? Zitten we straks allemaal werkloos thuis? De vrees is wijd verspreid, maar de werkelijkheid lijkt toch echt een andere te zijn. A.I. vernietigt geen banen, het creëert ze juist, zo kun je in elk geval concluderen uit twee recente onderzoeken. Zo bracht investeringsbedrijf Vanguard recent zijn Outlook voor 2026 naar buiten, en daaruit concluderen ze dat ‘de angst voor automatisering de realiteit op de arbeidsmarkt overtreft. Hoewel A.I. onze werkprocessen misschien al is beginnen te veranderen, de rol ervan in het verklaren van de recente vertraging in de banengroei wordt overschat.’
Ja, specifieke beroepen hebben te maken gehad met banenverlies als gevolg van A.I.-automatisering, stellen de onderzoekers. Maar dat is nu eenmaal een ‘veelvoorkomend gevolg van technologische disruptie.’ Maar als A.I. écht wijdverspreide banenverliezen zou veroorzaken, zou dat ook zichtbaar moeten zijn in de algemene trends op de arbeidsmarkt. In plaats daarvan presteren de ongeveer 100 beroepen die het meest blootgesteld zijn aan A.I.-automatisering de afgelopen jaren juist béter dan de rest van de arbeidsmarkt wat betreft banengroei en reële loonstijgingen.
‘Onevenredige last’
Dit suggereert dat de huidige A.I.-systemen over het algemeen de productiviteit van werknemers verhogen en de taken van werknemers verschuiven naar activiteiten met een hogere toegevoegde waarde, aldus de onderzoekers. ‘Ondertussen weerspiegelen de uitdagingen voor starters op de arbeidsmarkt wel de onevenredige last die een arbeidsmarkt met een laag wervingspercentage kan leggen op jongere werknemers. Deze dynamiek is waarneembaar in alle beroepen, zelfs in beroepen die nauwelijks door A.I. worden beïnvloed.’ En dus daar ook niet meteen een gevolg van, zo luidt de conclusie.
‘Technologische verandering gaat historisch gezien over decennia, niet over maanden.’
Een soortgelijke conclusie valt ook te trekken uit ander recent onderzoek, van het Budget Lab van Yale University, dat eveneens laat zien dat er in de 3 jaar sinds de lancering van ChatGPT in november 2022 nog zeker géén sprake is van grootschalig banenverlies door A.I. De onderzoekers vonden bijvoorbeeld geen bewijs dat beroepen die veel met A.I. te maken hebben (high-exposure) sneller banen verliezen dan andere beroepen. Hoewel er veel angst is, noemen de onderzoekers de ‘A.I.-banen-apocalyps’ daarom vooralsnog ‘grotendeels speculatief’. ‘Technologische verandering gaat historisch gezien over decennia, niet over maanden.’
A.I. of afkoeling?
Interessante kanttekening in hun data is evenwel dat er wel een lichte verschuiving zichtbaar is bij jongvolwassenen (20-24 jaar). Dit zou kunnen wijzen op een impact op junior functies, maar het kan ook door de algemene afkoeling van de economie komen, denken de onderzoekers. Dan is A.I. soms een mooi excuus om maar niet meer in jongeren te hoeven investeren. De data laten namelijk ook zien dat er de afgelopen jaren nauwelijks verandering is in de aandelen van beroepen die veel of weinig staan blootgesteld aan automatisering en A.I. Dus waarom zou dat ineens betekenen dat A.I. banen vernietigt?
‘Sinds de komst van ChatGPT wordt de arbeidsmarkt over het algemeen eerder gekenmerkt door stabiliteit dan door ontwrichting’, aldus de onderzoekers. ‘Ondanks de vrees voor een dreigende apocalyps, vertoont de arbeidsmarkt over het algemeen meer continuïteit dan een onmiddellijke ineenstorting. Het percentage werknemers in functies met een hoge, gemiddelde en lage blootstelling aan A.I. bleef opmerkelijk stabiel. Net zo hebben we onderzocht of werknemers die door A.I. hun baan kwijtraakten, zichtbaar zijn in de werkloosheidsstatistieken. We vonden echter geen patroon van toenemende blootstelling aan A.I. onder werklozen.’
Huis (niet) in brand
De slechtere arbeidsmarkt die vooral jongeren nu treft? Het zou te simpel zijn om dat volledig aan A.I. toe te schrijven, concluderen de onderzoekers dan ook. Het zou best kunnen dat in sommige beroepen dat inderdaad het geval zou zijn. Maar over de hele linie is dat niet zo, durven ze wel te stellen. ‘Onze methodologie mist misschien het equivalent van een klein brandje op het fornuis op de arbeidsmarkt, maar zou duidelijk detecteren als het huis in brand staat.’ En ook, stellen ze: ‘De impact van generatieve A.I. op de werkvloer is vergelijkbaar met eerdere technologische verschuivingen.’
‘De impact van generatieve A.I. op de werkvloer is vergelijkbaar met eerdere technologische verschuivingen.’
Deze patronen zullen ‘wellicht verrassend zijn voor degenen die snelle arbeidsverdringing door A.I. verwachten’, zeggen ze begripvol. ‘Maar hoewel de resultaten de meest alarmerende krantenkoppen tegenspreken, zijn ze wel opvallend consistent met eerdere voorbeelden. Zelfs transformatieve technologieën zoals de computer en het internet hadden decennia nodig, en niet slechts enkele maanden, voordat hun impact zich volledig manifesteerde op de werkvloer. Dat komt doordat adoptie van technologie aanvullende investeringen, culturele veranderingen en regelgeving vereist.’ En hoewel de beginfase van A.I. íetsjes sneller gaat, lijkt het daar ook op.
Alomtegenwoordigheid
Waarom vóélt het bij veel mensen nu dan toch anders? Dat heeft met gemak en ‘alomtegenwoordigheid’ van generatieve A.I. te maken, stellen ze. ‘Op het eerste gezicht lijkt deze A.I. beter gepositioneerd voor snellere verspreiding op de werkvloer dan eerdere technologieën. In tegenstelling tot de geleidelijke verspreiding van computers, voelt de toegang tot ChatGPT en modellen als Google Gemini, Microsoft Copilot en Anthropic’s Claude direct aan, meer vergelijkbaar met sociale media. De implementatie kent veel minder obstakels: geen dure hardware, geen bekabeling en voor sommige gebruikers zelfs helemaal geen kosten.’
Mensen gebruiken A.I. wel, maar het maakt nog nauwelijks beroepen overbodig.
Gebruikers hebben vaak direct toegang tot nieuwe generatieve A.I.-functionaliteiten zodra ze beschikbaar komen. ‘Alsof ze een lichtschakelaar omzetten.’ Dat leidt er volgens de onderzoekers toe dat in de praktijk opvallende verschillen ontstaan tussen waar A.I. nuttig zou kúnnen zijn (blootstelling) en waar het daadwerkelijk wordt gebruikt. ‘Recente gebruiksgegevens van ChatGPT laten ook een beeld zien van achterblijvende en leidende sectoren, met informatietechnologie aan de top en een ongelijkmatig gebruik in andere sectoren.’ Onder meer regulering speelt daarbij volgens de onderzoekers een belangrijke rol.
Waakzaamheid
‘De toekomstige gevolgen voor de arbeidsmarkt kunnen niet alleen voortkomen uit bredere implementatie, maar ook uit verschillende vormen van implementatie’, stellen ze. ‘De eerste, gemakkelijk te behalen resultaten van chatbotgebruik, zoals blijkt uit de huidige data, vormen mogelijk niet het grootste risico voor banen. Sterker nog, veel van dit chatbotgebruik zal eerder gericht zijn op het verbeteren van taken dan op automatisering, waarbij werknemers chatbots gebruiken om hun efficiëntie en prestaties te verbeteren, en waarbij banen niet verdwijnen.’ Zoals ook zelfs tekstschrijvers nu weer een comeback in populariteit lijken te maken.
‘De eerste resultaten van chatbotgebruik vormen niet het grootste risico voor banen.’
Een beetje ChatGPT gebruiken bij je werk, daar word je niet meteen overbodig van, lijken de resultaten dus te suggereren. ‘De grootste risico’s komen niet voort uit chatbots die taken versnellen, maar uit bedrijven die complete workflows herontwerpen om deze te automatiseren.’ Het is echter nog te vroeg om te weten hoe ontwrichtend dit zal zijn, stellen ze, of in welk tempo dit gaat gebeuren. ‘Zonder heldere, tijdige analyses lopen we het risico zowel te overreageren op ingebeelde crises als te onderreageren op daadwerkelijke ontwrichtingen.’ De toekomst vereist dus nog wel steeds een flinke portie waakzaamheid, waarschuwen ze.
Lees ook
