Het artikel gaat hieronder verder.
De aangekondigde handhaving van de Wet DBA beheerste vorig jaar volop het nieuws. De overheid (lees: de Belastingdienst) zou het op iedereen gemunt hebben die schijnzelfstandigen in dienst had, en dus werden volop zzp-contracten tegen het licht gehouden. Maar in de laatste Talent Monitor van HeadFirst Group en Intelligence Group bleek dat in het eerste kwartaal van dit jaar de zogenoemde ‘flexgraad’ van zzp’ers en gedetacheerden alleen maar verder was toegenomen, júist bij diezelfde overheid.
Het aandeel zzp’ers en gedetacheerden nam wéér toe bij de Rijksoverheid.
Er was natuurlijk al de nodige commotie over alle zzp’ers die juist bij handhaving werken bij de Belastingdienst. Zelfs de eindverantwoordelijke van dit project bleek een zzp’er. En het ministerie van Financiën wilde ook nog eens zijn (schijn)zelfstandigen rondom de toeslagendossiers laten zitten. Ook hebben enkele ministeries uitzonderingsposities bedongen op de handhaving omwille van onder meer nationale veiligheid (that makes sense).
Met 2 maten meten
De handhaver van de wet DBA meet derhalve wel heel duidelijk met twee maten en hanteert het multi-interpretabele artikel 5 (kortweg: het door de vingers zien) wel heel makkelijk voor zichzelf. Deze ‘clementie’, gecombineerd met het feit dat in 2025 géén boetes bij handhaving zullen worden geheven, plús de sowieso al beperkte handhavingscapaciteit, zorgen ervoor dat bij zowel bij inhurende werkgevers als zzp’ers de echte urgentie momenteel ontbreekt. Nog los van het feit dat het overgrote gedeelte van de zzp’ers onder geen beding terug wil naar loondienst en nog liever zijn of haar vak verlaat dan zijn of haar vrijheid opgeeft. Een catch-22 die pas beslecht wordt als de overheid écht boetes gaat uitdelen. Per 1 januari 2026 dus.
Als je dit nu niet op orde hebt, speel je echt met de continuïteit van je bedrijfsvoering.
Laat de overheid dat na, en wordt het (weer) gedogen of slappe hap, dan is eigenlijk de hele Wet DBA een farce gebleken, en verliest de overheid voor de zoveelste keer haar geloofwaardigheid, om nog maar te zwijgen over miljarden uit het EU-coronafonds die Nederland dan misloopt. De kans dat er geen boetes komen is dan ook klein. Maar omdat dit zo’n beetje samenvalt met nieuwe verkiezingen – en dientengevolge slappe politieke knieën – is het ook zeker niet uitgesloten. Toch zal elke zichzelf respecterende werkgever (dus óók de overheid zelf) rekening moeten houden met boetes per 1 januari 2026. Als je dat nu niet op orde hebt, speel je echt met de continuïteit van je bedrijfsvoering.
3 type werkgevers
In de markt zien we inmiddels een soort driedeling ontstaan als het erom gaat hoe werkgevers de wet DBA opvolgen. Een groot aantal Tier-1-werkgevers (werkgevers met sterk leiderschap, goede en datagedreven HR- en recruitmentprocessen en goed werkgeverschap en een sterk employer brand) is uitstekend in staat geweest om het aantal zzp’ers af te bouwen en te converteren naar loondienst. Ook hebben zij grip weten te krijgen en te hóuden op de zogeheten flexschil. Deze werkgevers omarmen op andere manieren (in- en externe) flexibiliteit, zoals: zelfroosteren, interne flexbureaus, en samenwerken met andere werkgevers. Zo weten zij hun positie op de arbeidsmarkt te versterken. Zij hebben regie.
Organisaties die op de nieuwe situatie inspelen, omarmen vaak meer interne flexibiliteit.
Bij het zogenoemde Tier-2 zien we veel werkgevers worstelen en – zeker in deze vakantieperiode – niet anders kunnen dan terugvallen op zzp’ers die (ingebed) werk doen. Vaak ook nog met rugdekking en gedoogd uitstel van de Belastingdienst of door tussenpartijen die de werkgever van handhaving ‘vrijwaren’. Dat laatste is trouwen veelal fictief als het om ingebed werk gaat. Deze bedrijven winnen het (nog) niet op de arbeidsmarkt en zullen qua professionele (datagedreven) recruitment snel moeten opschalen, ingegeven door goed leiderschap.
Burgerlijke ongehoorzaamheid
Als de boetes per 1 januari 2026 tóch onvermijdelijk volgen, zal het snel slechter gaan met deze organisaties of komt zelfs de continuïteit in gevaar. Het feit dat ze nu moeten terugvallen op zzp’ers, omwille van hun continuïteit of het voorkomen van (te veel) leegstand of niet kunnen leveren van dienstverlening, zou alle alarmbellen moeten laten afgaan. Nu niet handelen, zou straks verwijtbaar en slecht bestuur genoemd kunnen worden.
Negeren kan een strategie zijn, die al wel vaker succesvol is gebleken.
Tja, en dan is er ook nog de categorie Tier-3. Laten we zeggen: de categorie… we don’t give a fuck. De categorie burgerlijke ongehoorzaamheid, aangejaagd door zzp’ers die zich benadeeld voelen door deze wet en graag de grenzen van inbedding zoeken via tussenpartijen, detacherings- en midlance–constructies, prompts in ChatGPT om SOW’s te schrijven en wat al niet meer. Deze werkgevers en zzp’ers zijn veelal ook te klein om zich zorgen te hoeven maken over handhaving. Negeren kan ook een strategie zijn, die op de Nederlandse arbeidsmarkt al wel vaker succesvol is gebleken.
Wat nu?
Misschien dat Tier-3 nu het meest ‘veilig’ zit, omdat de beperkte handhavingscapaciteit van de Belastingdienst zich vooral door Tier-1 in slaap laat sussen en hooguit voorzichtig ingrijpt op Tier-2. Dat dat voorzichtig gebeurt, is logisch. Ook de Belastingdienst zelf heeft immers niets aan faillissementen (minder inkomsten) en ook Nederland als geheel doe je er natuurlijk geen dienst mee. Het zullen dus wel waarschuwingen en voorlopige boetes worden…. en dan hebben we weer een mooie polderoplossing gevonden.
Wie echt slim is, begint nú met het professioneel inrichten van recruitment.
Overigens ook voor de overheid zelf. Werkgevers krijgen dan waarschijnlijk 2 jaar om het op te lossen voordat de boete daadwerkelijk wordt geïnd. Tegen die tijd zal er wel een kabinet zijn die de wet DBA weer afschaft en vervangt door iets slimmers… Maar wie echt slim is, begint nú met het professioneel en datagedreven inrichten van recruitment. Als je daar vandaag mee begint, heb je het in januari op orde…. No worries!