In 2022 viel op de arbeidsmarkt het ene na het andere record te noteren. Nog nooit zoveel vacatures, nog nooit zulke hoge tekorten, nog nooit zoveel mensen gehunt, en nooit eerder zoveel mensen aan het werk. Dat mag in 2023 een beetje zijn omgeslagen, de absolute gekte verdween. Maar desalniettemin is de krapte er echt niet zoveel minder om geworden. Zoals blijkt uit deze bijzondere en indrukwekkende cijfers, een kleine selectie uit het jaaroverzicht dat het CBS gisteren naar buiten bracht.
#1. Nog nooit zoveel banen
Ja, we blijven gewoon nog even in recordsferen. Want die waren er ook in 2023 nog genoeg te noteren. Zo waren nog nooit zóveel mensen aan het werk: 10,3 miljoen, nog eens 156.000 mensen meer dan in het vorige recordjaar, 2022. En die groei gaat ook hard: in 2021 waren het er nog ongeveer een half miljoen minder. Ook qua banen waren er records te noteren: de ruim 11,5 miljoen van 2023 waren er nog eens zo’n 180.000 meer dan in 2022, en zelfs zo’n 1,8 miljoen meer dan 10 jaar geleden.
#2. Nog nooit zoveel uren
Er werden in Nederland ook nog nooit zoveel uren gewerkt als vorig jaar. Waar we in 2013 met z’n allen ‘maar’ zo’n 12.355 miljoen uur maakten, is dat nu ruim 2,1 miljard (!) uren meer: 14.457 miljoen uur. Het aantal gedraaide uren per werkende daalde overigens wel iets: van 1.407 naar 1.402 uur per jaar.
#3. Nog nooit zo’n hoog percentage aan het werk
Dat we met z’n allen zoveel uren maken, heeft niet zozeer met de groei van de bevolking te maken, als wel met het feit dat steeds meer mensen meedoen. Met een netto arbeidsparticipatie van 73,1% bereikten we ook op dit gebied in 2023 een record: het vorige record (uit 2022) stopte bij 72,2%.
#4. Bijna nog nooit zoveel vacatures
Oké, het was in 2023 misschien iets minder een gekkenhuis op de arbeidsmarkt dan in 2022, als we het zo mogen uitdrukken. Maar met gemiddeld 424.000 vacatures was ook 2023 een extreem jaar: het record vóór corona stond namelijk op gemiddeld ‘slechts’ 286.000, en niet zo gek dus dat 2023 het op één na hoogste aantal vacatures ooit in de boeken mocht schrijven. Sterker nog: de 410.000 vacatures die eind 2023 openstonden was nog altijd het dubbele aantal ten opzichte van het langjarig gemiddelde.
#5. Records in ‘niet-commerciële dienstverlening’
Waar in de meeste bedrijfstakken het aantal vacatures in 2023 iets afnam, was dat zeker niet het geval in de 4 bedrijfstakken die samen wel de niet-commerciële dienstverlening worden genoemd: het openbaar bestuur, de zorg, het onderwijs en de cultuur, recreatie en overige diensten. In al deze 4 bedrijfstakken werden in 2023 records geboekt, waarbij vooral het openbaar bestuur – met een plus van 3.600 vacatures – erbovenuit springt.
#6. ‘Krapte nog grootst in 50 jaar’
De krapte op de arbeidsmarkt in 2022 én 2023 is nog altijd het grootst in ruim 50 jaar, aldus het CBS. Het aanhoudende tekort aan arbeidskrachten heeft volgens een derde van de ondernemers als belangrijkste gevolg dat de werkdruk onder het personeel toeneemt. Op de tweede plaats wordt een duidelijke stijging van arbeidskosten genoemd, bijvoorbeeld doordat er meer loon moet worden betaald. Verder zijn er ondernemers die als gevolg van het personeelstekort minder geschikt personeel aannemen of de afzet van goederen of diensten beperken.
#7. Bijna nog nooit zo’n hoge vacaturegraad
Een andere indicator van een veranderende arbeidsmarkt is terug te vinden in de zogeheten vacaturegraad, oftewel: het aantal vacatures per 1.000 banen van werknemers. Die vacaturegraad bereikte in 2022 een ongekend record van 54, maar zakte in 2023 terug naar gemiddeld 43. Iets om je zorgen over te maken? Nou, die 43 was nog altijd het op één na hoogste percentage ooit. Ter vergelijking: in 2019, ook al zo’n jaar dat de krapte het nieuws beheerste, was de vacaturegraad ‘slechts’ 34. En ook het aantal vacatures per 100 werklozen bleef nog altijd (bijna) op recordhoogte staan.
#8. Sourcingsdruk steeg door
Geen CBS-cijfer, maar een cijfer afkomstig van Intelligence Group is de zogeheten sourcingsdruk. Oftewel: het aantal mensen dat minimaal 1 keer per kwartaal wordt benaderd voor een andere baan. Dit percentage steeg heel 2023 nog door, tot uiteindelijk 41,6% van de mensen in het laatste kwartaal.
#9. Nog nooit zo snel baan verwacht
Nog een record dat op te tekenen is uit de cijfers van Intelligence Group is de verwachte zoekduur. Die daalt eigenlijk al sinds 2013 continu (met een kleine hiccup in 2020, ten tijde van corona). Maar in 2023 werd het absolute minimum bereikt, toen respondenten zeiden te verwachten in 3 maanden een andere baan te kunnen vinden. In 2022 was dit gemiddeld nog ongeveer 3,5 maand.
#10. Geen hosanna bij de uitzendbureaus…
Nog volop rooskleurige cijfers over de arbeidsmarkt dus. Met één opvallende uitzondering: de uitzendbureaus. Daar was het in 2023 namelijk bepaald geen hosanna, blijkt uit de CBS-cijfers. Zo was in 2023 de uitzendbranche de enige bedrijfstak waar geen sprake was van banengroei: er verdwenen juist 58.000 banen. En de branche was in 2022 ook al de witte raaf, toen als enige die minder banen telde dan in 2019. Het aantal banen bij uitzendbureaus daalde tot eind 2023 dan ook maar liefst 7 kwartalen op rij, tot uiteindelijk de laagste stand sinds 2016 (afgezien van de dip in het eerste coronajaar).
Mogelijk heeft de uitzendbranche er last van dat bedrijven sneller een vaste baan bieden.
Volgens het CBS kan er overigens ook een ‘positieve’ verklaring gevonden worden voor deze moeilijke markt voor de uitzendbranche. Het zou namelijk best zo kunnen zijn dat uitzendkrachten vanwege de krapte op de arbeidsmarkt eerder een vaste baan krijgen aangeboden bij het bedrijf waar ze zijn ingehuurd, denken de rekenmeesters. Uit de cijfers van 2023 blijkt namelijk ook dat het aandeel vaste banen – voor het eerst in jaren – weer iets stijgt.
Lees ook
Benieuwd naar alle cijfers over de arbeidsmarkt in 2023? Lees de hele longread van het CBS.
