De arbeidsmarkt beweegt naar een nieuw ‘hoogte- en kookpunt’. De werkloosheid daalt naar 309.000 personen, een bijna historische laag niveau. Het arbeidsaanbod is erg laag (slechts 11,4% actieve baanzoekers), het aantal openstaande vacatures bereikt records, er is groot tekort aan recruiters en er zijn signalen van een loonspiraal. En weinig duidt erop dat het de komende maanden minder wordt. De gevolgen van de personeelstekorten worden steeds duidelijker.
Het personeelstekort leidt steeds vaker tot voor iedereen merkbare gevolgen.
Sommige sectoren luiden al de noodklok. En dat zijn ook echt niet meer alleen de traditioneel krappe branches als de IT, de zorg, het onderwijs en de techniek. Het leidt ook steeds vaker tot voor de burger en de consument zichtbare gevolgen. Van gemeentes die ambities moeten laten varen tot festivalorganisatoren die zonder handjes zitten, en evenementen die niet kunnen doorgaan door te weinig politiecapaciteit. We pikken 7 van die gevolgen er nog eens nader uit.
#1. Minder treinen
Het werving- en selectiebudget van ProRail is dit jaar ongeveer 8 keer (!) zo hoog als in 2018. Ook is recent een unieke samenwerking met Rijkswaterstaat bekend gemaakt om samen ‘infravernieuwers’ aan te trekken. Toch kampt de organisatie nog steeds met flinke personeelstekorten. Zozeer zelfs dat er vorige week donderdag al treinen uitvielen op de trajecten Amsterdam – Amersfoort en Utrecht – Amersfoort, vanwege een gebrek aan verkeersleiders.
De spoorbeheerder zet voor de korte termijn zoveel mogelijk mensen van andere verkeersleidingsposten in om de posten te bemannen die te maken hebben met onderbezetting. Ook probeert ProRail gepensioneerden en treinverkeersleiders die inmiddels elders in de organisatie werken terug te halen om zo de tekorten op te vangen. En er wordt flink geïnvesteerd in (in- en externe) opleidingen. Zo startte ProRail recent een samenwerking met opleider RailConnect, waarbij zelfs een extra simulatieset werd gebouwd.
#2. Minder zwemmen
Is het net eens lekker warm, en mag het eindelijk weer vanwege corona, gaat je favoriete zwembad dicht. Vanwege: het personeelstekort. Het overkomt steeds meer jongeren en anderen die de afgelopen week een duik wilden nemen. Zwembaden als Kardinge, De Parrel, het Helperzwembad in Groningen, het zwembad in Almelo en het Borgelerbad in Deventer: allemaal moesten ze mensen de afgelopen weken teleurstellen wegens gebrek aan personeel.
Tijdens de coronacrisis zijn veel oproepkrachten bij de zwembaden vertrokken, ‘omdat wij geen zekerheid kon bieden met betrekking tot het aantal uren om toezicht te houden’, aldus Arthur Schoneveld, woordvoerder van Sportbedrijf Deventer. ‘En alhoewel wij er alles aan doen om nieuwe collega’s hiervoor te werven, komt er weinig respons uit de arbeidsmarkt. Een probleem waar veel zwembaden mee worden geconfronteerd.’
#3. Minder terrassen
Dat de horeca sinds kort weer open mag, en sindsdien kampt met grote personeelstekorten, kan bijna niemand zijn ontgaan. Omgerekend naar de gehele bedrijfstak nam het aantal horecamedewerkers met bijna 25% af. Vóór de coronacrisis werkten er 450.000 mensen in cafés, restaurants en hotels, nu zijn dat er nog maar 340.000. En ook voor de uitbraak van de coronapandemie was er al een tekort aan horecapersoneel. In 2025 wordt verwacht dat de horeca plaatsheeft voor zo’n 560.000 mensen.
Er komen dan ook steeds meer berichten naar buiten dat cafés, restaurants en terrassen (tijdelijk) de deuren gesloten houden. Of over opvallende acties om toch nog aan personeel te komen, zoals die van de Winterswijkse horecabaas Hans Tenbergen, die op Facebook niet alleen een baan bij restaurant La Promenade aanbiedt, maar ook een gemeubileerd appartement, zonder huur, met verschillende kamers en een balkon dat uitkijkt over de Markt. Maar helaas: zonder veel resultaat. ‘Ik heb nog geen enkele reactie gehad, dat valt me eigenlijk wel een beetje tegen’, vertelde de 60-jarige eigenaar begin juni nog.
Koninklijke Horeca Nederland (KHN), de Stichting Vakbekwaamheid Horeca en de netwerkorganisatie Hotelvrijmibo zijn intussen de wervingscampagne ‘Werken in de horeca, elke dag ’n feestje’ begonnen om het personeelstekort te bestrijden: een soort ‘digitale gereedschapskist’, met daarin allerlei tips en handvatten voor horecaondernemers. Daarmee kunnen zij in hun eigen omgeving op zoek gaan naar nieuwe medewerkers.
#4. Minder concerten en festivals
Een vergelijkbaar probleem als de horeca merken de poppodia en organisatoren van festivals. Maar hier komt er nog een probleem bij: de gevolgen van personeelstekorten bij de politie. ‘We komen echt duizenden mensen tekort’, zegt directeur Berend Schans van branchevereniging VNPF. Uit cijfers van poppodia blijkt dat vorig jaar gemiddeld 20 procent van het personeel is wegbezuinigd. ‘Bij sommige organisaties zelfs meer dan de helft. En dat is doorgezet in 2021’, aldus Schans. En die mensen komen volgens hem niet zomaar terug. ‘Ik verwacht dat 40 tot 50 procent van het personeel niet terugkeert naar de livesector.’
‘We komen echt duizenden mensen tekort.’
Reden waarom het Utrechtse TivoliVredenburg recent bijvoorbeeld een opvallende campagne is gestart, voor tal van vacatures:
Maar kunnen organisatoren dan überhaupt wel festivals opzetten, nu dat weer mag? Schans gaat ervan uit dat veel organisaties ‘hun knopen tellen en goed afwegen wat de risico’s voor heropening zijn. Je organiseert natuurlijk niet iets dat je niet aan kunt.’ Volgens Schans is het niet voor niks dat de Zwarte Cross niet doorgaat. ‘Veel festivalorganisatoren zijn nu alle voors en tegens op een rij aan het zetten. Op basis daarvan nemen ze een besluit of ze wel of niet doorgaan.’
De Formule 1 in Zandvoort schijnt geen gevaar te lopen, maar andere publiekstrekkers worden geweerd.
En dan is er dus ook nog het tekort bij de politie. Nieuwe evenementen in de provincie Noord-Holland maken daardoor al geen kans, zo werd bekend. De Formule 1 in Zandvoort schijnt geen gevaar te lopen, maar andere publiekstrekkers worden geweerd. ‘Dat gaat hem niet worden’, aldus politiewoordvoerder Erwin Sintenie. ‘Evenementen die nu staan en een vergunning hebben gekregen gaan door. Maar voor evenementen die nu nog worden aangevraagd wordt dat lastig’, legt hij uit.
#5. Minder borstonderzoek
Dat in de zorg door de personeelstekorten een ‘zorginfarct’ dreigt, is – net als in de horeca – ook al langer bekend. Maar soms leidt dat nu al tot behoorlijk tastbare en onvermoede gevolgen. En dan hebben we het niet alleen over de achterstand van naar schatting 140.000 operaties die moet worden weggewerkt, of over de achterblijvende instroom in de opleidingen voor IC-verpleegkundigen.
Het gaat soms ook over gevolgen dichter bij huis. Zoals de inwoners van De Bilt die zijn uitgenodigd voor het bevolkingsonderzoek naar borstkanker, maar dit jaar – vanwege gebrek aan personeel – niet terecht kunnen bij het mobiele onderzoekscentrum. Dit jaar wordt de helft van de vrouwen doorgestuurd naar Hoog Catharijne in Utrecht. Het ministerie van VWS heeft samen met het RIVM Bevolkingsonderzoek Nederland zelfs afgesproken dat de onderzoeken tijdelijk één keer in de 3 jaar mogen gebeuren, in plaats van eens in de 2 jaar. ‘Die tijd gaan we gebruiken om veel mensen op te leiden. We willen een inhaalslag maken’, aldus Petra Wesdorp, manager van het bevolkingsonderzoek.
#6. Minder jeugdzorg
Een andere zorgsector die met veel problemen kampt is de jeugdzorg. Hier is het met name de grote uitstroom die voor personeelstekorten zorgt, melden Follow the Money en De Gelderlander. Elk jaar vertrekt ongeveer een vijfde van al het personeel. En de werknemers die wél blijven, krijgen daardoor extra veel voor hun kiezen, ziet bestuurder Arno Lelieveld. Een vicieuze cirkel. Volgens Lelieveld hebben veel medewerkers in de jeugdbescherming het ook ‘druk in het hoofd met het leed dat je bij kinderen ziet’. ‘Dat gaat in je lichaam zitten.’
In de jeugdzorg is het met name de grote uitstroom die voor personeelstekorten zorgt.
De jeugdzorg kampt niet alleen met personeelstekorten, maar ook met hoge werkdruk, administratieve rompslomp en knellende regels, concludeerde de Sociaal-Economische Raad (SER) onlangs. Reden waarom het kabinet er de komende jaren flink geld voor uittrekt. Maar een wondermiddel om (de gevolgen van) het personeelstekort tegen te gaan? Dat is helaas nog niet gevonden. Daardoor moeten kinderen die jeugdzorg nodig hebben, nu nog gemiddeld meer dan 10 maanden wachten voordat ze die krijgen, blijkt uit een recente steekproef van stichting Het Vergeten Kind.
#7. Meer aanvaringen
En dan sluiten we af deze lijst met een van de waarschijnlijk minder bekende gevolgen van personeelstekorten: een groeiend aantal aanvaringen en ongelukken in de binnenvaart. Toch is dit precies wat er aan de hand is, meldt tv-programma Pointer. Gemiddeld eens per week vindt in Nederland of omliggende landen zo’n aanvaring plaats tussen twee binnenvaartschepen. Bijna de helft daarvan komt door miscommunicatie of taalbarrière, bleek eerder uit een onderzoek van Intergo.
En die communicatiefouten zijn dan weer een effect van de grote krapte in de sector. Door personeelsgebrek staan steeds meer buitenlandse werknemers – vooral Oost-Europeanen en tegenwoordig ook Filipijnen – aan het scheepsroer. Brancheorganisatie BLN-Schuttevaer en de Nationale Nautische Verkeersdienst Opleiding pleiten daarom nu voor het invoeren van Engels als officiële ‘voertaal‘ in de binnenvaart. De branche voert overigens ook al sinds 2018 een opvallende arbeidsmarktcampagne, onder de welluidende titel ‘Alle hens aan dek‘. Een motto dat de situatie op de huidige arbeidsmarkt in elk geval goed samenvat…
Webinar Zomerupdate
Volledig geïnformeerd de zomer in? Op 13 juli organiseert Werf& samen met Intelligence Group een webinar waar Geert-Jan Waasdorp je binnen een half uur meeneemt in alle laatste ontwikkelingen op de arbeidsmarkt. Ook komen de hoogtepunten van het Recruitment Kengetallen-rapport ter sprake en kun je snel alles te weten komen over de belangrijkste KPI’s voor recruiters. Kortom: een update die je niet wilt missen! Klik hier om je aan te melden:
WebinarDatum: Dinsdag 13 juli 2021
Tijd: 11:00 uur – 11:45 uur
