Bij sollicitaties worden nog vaak vragen gesteld over de gezondheid van de kandidaat. Mag niet! Maar hoe zat het ook alweer: wanneer mag je wél naar iemands fysiek informeren?

Onder andere het ministerie van Defensie schijnt het nog vaak te doen: gezondheidsvragen stellen tijdens sollicitatieprocedures. Ook in het personen- en goederenvervoer, de veiligheidsbranche en bij uitzendbureaus gebeurt het nog wel eens. En psychologen willen tijdens assessments tussendoor ook nog wel eens een vraagje stellen naar de medische gesteldheid van een kandidaat, zo meldt het jaarverslag van de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA).

Het mag allemaal niet

Maar de CKA is er duidelijk over: het mag allemaal echt niet. Volgens de Wet op de medische keuringen (Wmk) mag je als werkgever de sollicitant op geen enkele manier een vraag stellen die is gerelateerd aan diens gezondheid. Zelfs een vraag als ‘heeft u bezwaar tegen een medisch onderzoek?’ mag niet.

Zelfs een vraag als ‘heeft u bezwaar tegen een medisch onderzoek?’ mag niet

Belangrijke ‘tenzij…’

Al is er hier wel een belangrijke ‘tenzij…’. Als er sprake is van een functie die risico kan opleveren voor de gezondheid of veiligheid van de werknemer of van zijn of haar omgeving, dan mogen zulke vragen namelijk wél. Denk bijvoorbeeld aan piloten, brandweermensen of politieagenten. Maar ook in andere beroepen mag het soms. In de gezondheidszorg bijvoorbeeld, waar het gaat om functies waarin zwaar tilwerk moet worden verricht en de risico’s daarvan niet met gangbare hulpmiddelen kunnen worden gereduceerd.

Nooit voor een hele groep

Voor bepaalde functies kan de werkgever dus aan de sollicitant best specifieke gezondheidseisen stellen. Dat geldt echter weer nooit voor een hele groep, dus bijvoorbeeld: alle werkenden in de thuiszorg. De werkgever kan ook niet op eigen houtje bepalen of een keuring gerechtvaardigd is. Hij is verplicht om advies te vragen aan de bedrijfsarts. Pas als een bedrijfsarts vindt dat een keuring nodig is, kan deze worden gevraagd ter afsluiting van de sollicitatieprocedure.

Je moet het ook altijd vooraf melden

Als de werkgever de sollicitant een keuring wil voorleggen, moet hij dat ook van tevoren melden. Al in de vacaturetekst hoort te staan dat voor de functie een medische keuring nodig is. Ruim voordat de keuring plaatsvindt, moet de werkgever de sollicitant schriftelijk informeren over het doel van de aanstellingskeuring en wat voor vragen en onderzoeken de sollicitant kan verwachten.

Als een medische keuring nodig is, hoort dat al in de vacaturetekst te staan

Waarop ga je keuren?

Je moet daarbij dus ook aangeven op welke aspecten je wilt gaan keuren. Een aanstellingskeuring richt zich namelijk alléén op die aspecten die specifiek voor de betreffende functie de gezondheid of veiligheid in gevaar kunnen brengen, bijvoorbeeld het risico op rugproblemen, of het laten vallen van een patiënten, in een functie waarvoor geen reguliere hulpmiddelen beschikbaar zijn, maar wel zwaar tilwerk moet worden verricht. Verder dan dat mag het niet gaan. Als gekeurd wordt op rugproblemen, mag de bedrijfsarts dus geen vragen stellen over hartproblemen in de familie.

Wel open kaart spelen graag

De keuring mag namelijk nooit worden gebruikt om ‘verborgen gebreken’ te achterhalen en daarmee risico’s voor de werkgever in de toekomst te vermijden. Daar staat tegenover dat de sollicitant wel de plicht heeft om de werkgever op de hoogte te stellen van gezondheidsbeperkingen die van invloed kunnen zijn op het veilig en gezond kunnen uitvoeren van de betreffende functie. Om bij het tilvoorbeeld te blijven: iemand met een hernia is mogelijk minder geschikt voor een dergelijke functie en wordt geacht hierover wel open kaart te spelen.

De sollicitant moet de werkgever wel op de hoogte te stellen van relevante gezondheidsbeperkingen

Alleen aan het eind

Als een medische keuring is toegestaan, vindt deze altijd pas plaats helemaal aan het einde van de selectieprocedure. Zie het als een laatste check bij een laatst overgebleven kandidaat, die al minstens een gesprek achter de rug heeft. Een gesprek waarin dus – vanzelfsprekend – geen enkele gezondheidsvraag aan de orde geweest is. En dat betekent dus ook dat het strikt verboden is om al in een sollicitatieformulier een gezondheidsvraag op te nemen.

Het gaat niet altijd goed

In de praktijk blijkt dat de regels rond aanstellingskeuringen niet altijd goed worden nageleefd, aldus de CKA. Zo staan er bijvoorbeeld nog regelmatig gezondheidsvragen in sollicitatieformulieren, of stellen anderen dan de bedrijfsarts zulke vragen. Denk bijvoorbeeld aan de psycholoog tijdens een assessment.

Dit artikel kwam tot stand mede dankzij Maarten Uri en de Commissie Klachtenbehandeling Aanstellingskeuringen (CKA).

Lees ook:

• Discriminatie in vacatures
• Wat er kan gebeuren als je de privacy van je sollicitanten niet serieus neemt

Meer van zulke verhalen?

Lees elke week de Nieuwsbrief van Werf&. Zo blijf je op de hoogte van alles wat er gebeurt op het gebied van arbeidsmarktcommunicatie en recruitment! Doe het nu, het is gratis en je mist nooit meer iets!