Het artikel gaat hieronder verder.
‘Ik hoor jongeren zelden zeggen dat ze bang zijn dat A.I. hun werk overneemt’, zegt jongerenonderzoeker Laura Bas, expert in Gen Z en bekend van het boek GenZclopedie. ‘Het zijn vooral bedrijven die daarover praten. Jongeren zelf zijn veel meer bezig met hoe ze kunnen groeien en iets kunnen bijdragen.’ Bas bestudeert al jaren wat jonge werknemers drijft. Ze vat het samen in wat ze noemt de 3 C’s: collega’s, carrière en complimenten. ‘Fijne collega’s staan met stip bovenaan’, zegt ze. ‘Jongeren willen samenwerken met mensen die open zijn, met wie ze kunnen lachen en die gelijkwaardig met hen omgaan.’
‘Jongeren willen samenwerken met mensen die open zijn, met wie ze kunnen lachen en die gelijkwaardig met hen omgaan.’
De tweede C, carrière, draait niet om status, maar om duidelijkheid. ‘Ze willen weten waar ze aan toe zijn. Niet ‘je bent goed bezig’, maar: wat moet ik doen om door te groeien? Wat zijn de concrete stappen binnen 1 of 2 jaar?’ En dan is er de derde C: complimenten. ‘Ze willen gezien worden. Waardering is voor hen een teken dat ze ertoe doen.’
Botsing versterkt
Op zich geen complexe materie, maar toch wringt het in veel organisaties juist daar. Bas ziet hoe jong en oud elkaar op de werkvloer soms moeilijk vinden. ‘De oudere generatie is opgevoed met hiërarchie: eerst je strepen verdienen, dan praten we verder. Jongeren stellen meteen waarom-vragen. Ze willen meedenken.’
De botsing wordt versterkt doordat veel bedrijven momenteel in zwaar weer zitten.
De botsing wordt versterkt doordat veel bedrijven momenteel zelf in zwaar weer zitten. Marges krimpen, innovatie is duur, en A.I. belooft snelle efficiëntie. Dan is de verleiding groot om de junior-functies te schrappen. De redenering is simpel: dat werk kan de technologie ook doen. Uit recente Amerikaanse data van Stanford blijkt dat vooral werknemers tussen de 22 en 25 jaar in beroepen met hoge A.I.-blootstelling de eerste effecten voelen: hun werkgelegenheid daalt met ongeveer 10% binnen anderhalf jaar na invoering van generatieve A.I.
A.I. als alibi én kans
Toch is het volgens Bas te kort door de bocht om te zeggen dat A.I. (in Nederland) dé oorzaak is van verdwijnende instapbanen. ‘Ik denk dat A.I. voor veel bedrijven een handig alibi is’, zegt Bas. ‘Ze praten er veel over, maar in de praktijk valt het gebruik reuze mee. De meeste organisaties experimenteren wat met tools, maar structurele toepassing is zeldzaam.’
‘Ik denk dat A.I. voor veel bedrijven een handig alibi is.’
Ironisch genoeg, benadrukt ze, zijn het juist jongeren die A.I. het beste begrijpen. ‘Zij gebruiken het al dagelijks. In hun studie, hun werk, hun vrije tijd. Bedrijven die bang zijn voor A.I., maar tegelijk de generatie buitensluiten die ermee kan werken, schieten zichzelf in de voet.’ Door A.I. ontstaat volgens haar juist nog meer ruimte voor de jonge mensen, maar dan moeten organisaties wel bereid zijn die ruimte te geven. ‘A.I. kan de rompslomp wegnemen: de notulen, de standaardrapporten, de administratie. Daardoor blijft er juist meer tijd over voor inhoud en samenwerking.’
Onderwijs en praktijk sluiten niet aan
Daar ligt dan ook, juist bij jongeren, een enorme kans, zegt ze. Als A.I. steeds meer technische of routinematige taken overneemt, komt de nadruk weer te liggen op menselijke vaardigheden. Op dat wat niet te automatiseren is. Willen bedrijven investeren in kritisch denken, samenwerken, empathie en duurzame groei, dan sluiten ze naadloos aan bij dat wat jongeren belangrijk vinden. Die ruimte is broodnodig, want volgens Bas leert de nieuwe generatie vooral door te doen. ‘Het onderwijs loopt al snel achter’, zegt ze. ‘Een student marketing leert nog steeds over strategieën die op TikTok allang verouderd zijn.’
‘Ik ken een schilder van 23 die met zijn vriendin gewoon een huis kan kopen.’
Pas op de werkvloer ontdekken jongeren hoe het echt werkt, maar dan moeten ze daar wel de kans voor krijgen, zegt ze. Tegelijk ziet ze ook iets anders gebeuren: praktisch geschoolde jongeren doen het goed. ‘Ik ken een voorbeeld van een schilder van 23 die met zijn vriendin gewoon een huis kan kopen’, zegt Bas glimlachend. ‘Dat zegt alles. Het mbo is bezig aan een stille wedergeboorte. Vakmanschap krijgt weer waarde, maar de status ervan loopt nog achter.’
Meesterschap, geen multitasking
Wat kunnen jongeren zelf doen in deze veranderende tijd? ‘Kies’, zegt Bas resoluut. ‘Kies een richting en word daar goed in. Je kunt honderd cursussen volgen, maar meesterschap ontstaat door verdieping. Zoek een mentor, leer van ervaren mensen. En wees niet bang om te switchen als je merkt dat iets niet bij je past. De eerste jaren zijn er om te ontdekken.’
@hemanederland Ik ook? 👀 Oké! Werken bij de HEMA is het leukste wat er is. #HEMA #Slayma #awkward
Die houding vraagt ook iets van werkgevers. Om aantrekkelijk te blijven voor jonge mensen, moeten organisaties volgens Bas hun communicatie en cultuur herzien. ‘Zorg dat je zichtbaar bent op de plekken waar jongeren zich bevinden: TikTok, Instagram, YouTube Shorts. Geen corporate video van 10 minuten, maar korte, echte verhalen van medewerkers. Authentiek werkt beter dan perfect.’
‘Eerlijkheid is een veel sterkere prikkel dan marketingtaal.’
Ook vacatureteksten kunnen wel een schoonmaakbeurt gebruiken. ‘Schrap de buzzwoorden: ‘dynamische werkomgeving’, ’teamplayer gezocht’. Zeg gewoon wat iemand gaat doen, hoe de cultuur is, wat de voorwaarden zijn. Eerlijkheid is een veel sterkere prikkel dan marketingtaal.’
Vernieuwing van feedbackcultuur
Een hardnekkig misverstand vindt Bas het idee dat generatie Z niet tegen kritiek zou kunnen. ‘Iedereen vindt negatieve feedback lastig. Het verschil is dat jongeren gewend zijn gevoelens te bespreken. Dat is juist niet zwak, maar emotioneel volwassen.’
@dit.eo ‘Gen-Z wordt weggezet als ‘snowflakes’’ Werkgevers vinden het moeilijk om om te gaan met werknemers van Generatie Z. Laura Bas schreef voor die werkgevers een boek: de GenZclopedie. Een handleiding voor het begrijpen van deze generatie. 🟣 Dit is een fragment uit Geld of je Leven (EO). Meer weten? Ga dan naar dit.eo.nl of klik op de link in bio. 🔗
♬ original sound – DIT – Evangelische Omroep – DIT – Evangelische Omroep
Volgens haar is de feedbackcultuur zelf aan vernieuwing toe. ‘In plaats van ‘je doet het niet goed’ kun je vragen: ‘Wat heb je van mij nodig om dit beter te doen?’ Feedback gaat over groei, niet over controle. Dat past ook beter bij de tijdgeest waarin kwetsbaarheid juist als leiderschapskwaliteit wordt gezien.’
‘Feedback gaat over groei, niet over controle.’
Toch klampen veel bedrijven zich nog vast aan oude zekerheden. Thuiswerken wordt teruggedraaid, aanwezigheid wordt weer gecontroleerd. ‘Als je mensen niet vertrouwt, heb je misschien de verkeerde mensen aangenomen, of je hebt een cultuurprobleem. Sturen op controle is een ouderwets reflexmechanisme. Je houdt er gemotiveerde medewerkers mee tegen.’
Verandering als constante
Aan het einde van het gesprek relativeert Bas het doemdenken over een ‘verloren generatie’. ‘Elke generatie krijgt dit verhaal over zich heen’, zegt ze. ‘In de jaren 80 dachten ze ook dat jongeren nooit meer werk zouden vinden door automatisering. Die jongeren zijn nu zestigers met een carrière achter de rug. De wereld verandert, dus werk verandert mee. Dat hoort erbij.’
‘In de jaren 80 dachten ze ook dat jongeren nooit meer werk zouden vinden…’
Aan jongeren wil ze vooral het volgende meegeven: ‘Wees nieuwsgierig, kies een richting en ontwikkel je. Ja, A.I. neemt misschien wat taken over, maar geen talent, geen empathie, geen creativiteit. En daar ligt nou juist een toekomst.’
Meer weten?
Op 27 januari 2026 leer je in Rotterdam van experts Laura Bas, dataspecialist Sabine Veldkamp en een nog ‘geheime’ werkgever die uitblinkt in young professionals, alles over hoe je Gen Z bereikt via authentieke verhalen en short video’s.
GenZspiratie
