Stel: er komt een jongere naar je toe, en die vraagt wat hij of zij moet gaan studeren. Dikke kans dat je dan zegt: iets technisch. Want daarmee is je kostje gekocht, denk je waarschijnlijk. Elk bedrijf wordt straks toch een digitaal bedrijf? En bijna elke baan wordt straks toch ‘iets’ met techniek of IT? Je zou het misschien verwachten, maar uit nieuw onderzoek blijkt toch echt het tegendeel. Want paradoxaal genoeg zijn het juist de meest technische banen die worden bedreigd door… de techniek.
‘Er is helemaal geen tekort aan technische mensen.’
Er is dan ook helemaal geen tekort aan technische mensen, merkt bijvoorbeeld recruitmentgoeroe Kevin Wheeler op. In elk geval niet in Amerika, en er is weinig om aan te nemen dat het hier anders is. CEO’s mogen hier dan wel vrijwel continu hun zorgen over uitspreken, en het vinden van programmeurs, ingenieurs en andere technici als hun grootste uitdaging beschouwen, uit onderzoek van bijvoorbeeld het Center for Immigration Studies blijkt dat tekort erg mee te vallen.
Helft technisch opgeleiden doet iets heel anders
Zo zijn bijna twee keer zoveel Amerikanen technisch opgeleid als dat er in technische banen werken, en komt de helft van de technische afgestudeerden in een heel andere loopbaan terecht. Dit heeft er niet alleen mee te maken dat die andere beroepen zoveel aantrekkelijker zijn, maar ook omdat hiring managers van technische bedrijven heel huiverig zijn om mensen zonder ervaring aan te nemen. Die technisch afgestudeerden komen dus nog steeds heel moeilijk in de techniek aan de bak.
‘We hebben velen opgeleid tot netwerkbeheerder, maar de meesten van hen zijn nu werkloos.’
En bovendien is er niet veel dat erop wijst dat die vraag naar technici zo hard groeit. ‘In de jaren 90 waren bijvoorbeeld de verwachtingen dat we nu duizenden HTML-programmeurs nodig zouden hebben, maar die behoefte is nu eigenlijk minimaal. We hebben vele mensen getraind om netwerkbeheerder te worden, maar bijna evenzovelen van hen zijn nu werkloos.’
De 30 grootste groeiberoepen
Wheeler wijst op een lijst van 30 beroepen die de meeste groei tegemoet kunnen zien, volgens het Amerikaanse Bureau of Labor Statistics. Daarbij staat maar één beroep dat we traditioneel tot de technische functies rekenen: de software developer. Ingenieurs? Wetenschappers? Wiskundigen? Ze zijn niet te bekennen. Hij wijst tegelijk ook op een andere lijst: die van de beroepen die juist snel dalen vanwege automatisering en robotisering. Daar blijken wél volop min of meer ‘technische’ banen te vinden. Oftewel: techniek maakt veel technisch werk misschien overbodig, maar zorgt tegelijk voor groei op andere velden.
‘Breed opgeleide mensen kunnen zich waarschijnlijk beter aanpassen aan nieuwe behoeftes.’
‘Is het dan wel zo slim om jonge mensen een technische opleiding aan te bevelen’, vraagt Wheeler zich af. Brede vaardigheden ontwikkelen, leren samenwerken, goede sociale skills, het is volgens hem minstens even hard nodig. ‘Mensen met een brede opleiding kunnen zich waarschijnlijk beter aanpassen aan nieuwe behoeftes; ze kunnen de benodigde vaardigheden snel onder de knie krijgen. Smal opgeleide technici of engineers vallen nu al eerder af in de sollicitatieprocedures bij sommige bedrijven, zoals Google. De dagen van de experts lijken steeds meer geteld.’
‘Doe een brede opleiding’
Volgens Wheeler zit de toekomst niet meer in dingen maken, maar meer in ontwerp, ontwikkeling en service. ‘Robots zullen het meeste productie- en ingenieurswerk overnemen. Automatisering zal overal de efficiëntie verhogen. Tegelijk ontstaat steeds meer werk voor wat Richard Florida ‘The Creative Class‘ heeft genoemd.’
Zijn advies aan jongeren is daarom: investeer in een brede opleiding, formeel of informeel, door zelfstudie en veel reizen. Leer kritisch denken. Heb je zin om iets technisch te gaan studeren? Doe het vooral. Maar voel je er niet toe gedwongen. Zeker niet vanwege je mogelijke toekomstperspectief. Dat kan ergens anders immers net zo goed zijn.
Ook hier blijken banen die nauwelijks gevoelig zijn voor technologische revoluties het meest kansrijk.
Dat advies zou ook aan Nederlandse jongeren welbesteed zijn. Ook hier blijken de meest kansrijke beroepen namelijk vooral banen die niet of nauwelijks gevoelig zijn voor technologische revoluties. Het gaat bijvoorbeeld om gespecialiseerde lassers, verslavingsartsen, sommeliers, dakdekkers, tandartsen, uitvaartbegeleiders, gezinstherapeuten, geriaters en dierenartsen, aldus recent onderzoek van de Intelligence Group.
De technische revolutie treft vooral techneuten
De top-100 van snelst groeiende beroepen die deze onderzoekers recent samenstelden kwam tot stand door structurele historische ontwikkelingen te combineren met de verhouding tussen vraag en aanbod op dit moment, en de verwachtingen voor de komende jaren. De onderzoekers gebruikten daarvoor data uit eigen onderzoek, en die van Jobdigger, JobFeed, het CBS, UWV en Centraal Planbureau.
Niet-ICT-gerelateerde beroepen mogen dan technischer worden, dat betekent niet dat ze massaal verdwijnen.
Opvallend is ook hier de conclusie dat de softwarerevolutie, robotisering en de opkomst van AI vooral de techneuten zelf treft, die de techniek eerst hebben mogelijk gemaakt. In veel niet-ICT-gerelateerde beroepen zullen door de toegenomen technische mogelijkheden wel de taken veranderen, aldus de onderzoekers. Zo verwachten ze dat software, kunstmatige intelligentie, robots, drones en 3D-printers in de toekomst steeds vaker deel uitmaken van de gereedschapskist van tandartsen, dakdekkers en lassers. Maar die beroepen mogen dan meer technisch worden, dat betekent niet dat ze massaal verdwijnen.
Maar niemand hoeft te vrezen
Waar verwachten ze overigens wel veel nieuwe banengroei? Denk: de energietransitie, de introductie van de (gedeeltelijk) zelfrijdende auto, smart cities, 3D-printen, augmented en virtual reality en the internet of things. ‘Maar de introductie ervan is veel ingewikkelder en duurt langer dan de vele techoptimisten ons voorspiegelen.’ En waar verwachten ze voor Nederland de meeste bedreigde beroepen? Ook hier blijken het vooral de tech-beroepen die zelf het meest gevoelig zijn voor de technologie die ze voortbrengen. Op de lijst staan hier bijvoorbeeld DevOps-experts, databaseprogrammeurs, BI-specialisten en cloud engineers.
Het werk van software developers maakt plaats voor minder werk op een hoger abstract niveau.’
‘Waar in het werk van een gezinstherapeut of een dakdekker nieuwe technologie mogelijk in de gereedschapskist belandt zonder dat het beroep verdwijnt, verdwijnt het werk van software developers, data-analisten en cloud engineers juist wel sterk en maakt het plaats voor minder werk op een hoger abstract niveau.’ Niettemin verwachten de onderzoekers ook hier nog een groeiende behoefte. Technische studenten van nu hoeven dus niet meteen hun toekomst te vrezen. ‘Voor de Nederlandse beroepsbevolking betekent het dat het de komende tijd vooral blijft gaan over tekorten op de arbeidsmarkt, en over het probleem dat de skills en competenties van de meeste niet-werkenden niet aansluiten op wat markt en samenleving nodig hebben.’
Meer weten?
Geert-Jan Waasdorp, oprichter van de Intelligence Group, geeft op 10 februari een gratis webinar tijdens de webinar week van Werf&. Daarin bespreekt hij de belangrijkste recruitmenttrends van het moment en geeft hij praktische tips over hoe jij je hierop het beste kunt voorbereiden en je recruitmentactiviteiten ‘future proof’ kunt inrichten.
- Schrijf je hier meteen in voor dit webinar
Of schrijf je in voor een van de andere 24 gratis webinars die in deze week gegeven worden over de thema’s Future Proof Recruitment, Candidate Experience, Professioneel inhuren in de praktijk, Out of the Box en Total Talent Acquisition.
