‘De eerste generatie vrouwen die werkend de overgang doormaakt: dat vraagt een andere kijk’

Topsporters weten dit al langer: als je het maximale uit je talent wilt halen, is voeding en gezondheid belangrijk, maar wel op je eigen manier. Zo merkte schaatster Jutta Leerdam in een interview op dat ‘perfect gezond’ eten haar prestaties juist ondermijnde. Pas toen ze haar voeding afstemde op haar eigen behoeften, presteerde ze beter.

‘We moeten af van het idee dat iedereen hetzelfde presteert onder dezelfde omstandigheden.’

Die les geldt net zo goed voor werk: maatwerk maakt prestaties mogelijk. ‘We moeten af van het idee dat iedereen hetzelfde presteert onder dezelfde omstandigheden’, aldus Carlijn Hermes, specialist in vitaliteit en verzuim bij Care for Women. ‘Pas als je erkent dat niet ieder lichaam hetzelfde functioneert, kun je werk werkbaar maken voor iedereen.’

De mannelijke 24-uurscyclus

Hermes weet als geen ander hoe vrouwengezondheid een plek moet krijgen binnen organisaties. ‘Onze werkomgeving is nog altijd gestoeld op de mannelijke 24-uurscyclus’, legt ze uit. ‘Een werkdag begint om 8 uur, piekt in productiviteit rond het middaguur, en loopt af in de avond. Precies zoals testosteron zich gedraagt bij mannen. Maar het vrouwelijke lichaam werkt anders: de cyclus duurt gemiddeld 28 dagen en gaat gepaard met schommelingen in energie en belastbaarheid.’ Daardoor lopen vrouwen vaak tegen een werkcultuur aan die niet is afgestemd op hun biologisch ritme.

‘Van alle werkenden is 47% vrouw. Dat kun je niet negeren.’

Hermes ziet gelukkig wel verandering. ‘Steeds meer werkgevers zetten vrouwengezondheid op de vitaliteitsagenda. Ze kunnen er ook niet meer omheen. Vrouwen van 45+ vormen een groeiende groep in de arbeidsmarkt, en hun ervaring is onmisbaar. Zeker in tijden van personeelstekorten. Van alle werkenden is 47% vrouw. In sommige beroepsgroepen loopt dit op tot zelfs boven de 90%. Dat kun je niet negeren.’

Maar met die groei komt ook een verantwoordelijkheid. ‘Als je als organisatie wilt profiteren van de kennis en inzet van vrouwen, moet je erkennen wat hormonale disbalans betekent op het werk. En door vrouwengezondheid actief te integreren in valiteitsbeleid of onboarding, geef je een signaal af: hier houden we rekening met de mens achter de medewerker.’

Werk werkbaar maken

Vrouwengezondheid op de werkvloer is bij veel organisaties nog altijd een blinde vlek, ondanks toenemende aandacht voor mentale gezondheid, meldde de Sociaal-Economische Raad recent. In haar advies stelt de SER dat de huidige arbeidsomstandigheden nog te vaak zijn afgestemd op de ‘standaard volwassen witte man’. Het rapport onderstreept dat om werk veiliger, gezonder én inclusiever te maken aanpassingen in arboregels, maar ook in mindset nodig zijn. Hermes pleit in dit verband zelf vooral voor praktische aanpassingen. Denk aan: meer zeggenschap over werktijden, thuiswerkmogelijkheden en ruimte voor rust tijdens zwaardere fasen in de cyclus. Kleine ingrepen, grote impact. ‘Als vrouwen kunnen werken naar hun energie, zien we verzuim door hormonale klachten dalen.’

‘Als vrouwen kunnen werken naar hun energie, zien we verzuim dalen.’

Daarbij is het bespreekbaar maken een belangrijk onderdeel, zegt ze. ‘Een cultuur van openheid begint bij het management. Laat leidinggevenden een workshop volgen over wat hormonale klachten zijn en hoe je erover praat. Daarna kunnen medewerkers zelf aanhaken, zich herkennen en erkend voelen.’ Toch ligt hier natuurlijk ook nog wel een gevoeligheid, beseft ze. ‘Een mannelijke leidinggevende moet niet zeggen: ik zie dat je anders doet, zit je in de overgang? Dat is niet behulpzaam. Je kunt beter vragen: hoe gaat het met je, wat heb je nodig? Zo geef je ruimte zonder te stigmatiseren.’

Zichtbaar op sociale media

Het taboe op thema’s als dit ziet Hermes langzaam afnemen, mede dankzij BN’ers die hun verhaal delen en de groeiende zichtbaarheid op sociale media. ‘We herkennen eerder waar klachten vandaan komen, en realiseren ons: ik ben niet de enige. Dat normaliseert het gesprek.’ Wel is volgens haar nog een wereld te winnen bij arbodiensten. ‘Te vaak verwarren zij hormonale disbalans met burn-out. Ik heb vrouwen begeleid die twee keer ‘opnieuw’ een burn-out kregen, terwijl het gewoon de overgang was. Dat vraagt om betere scholing bij arboartsen. Eerst hormonale oorzaken uitsluiten, dan pas mentale diagnoses.’

‘Eerst hormonale oorzaken uitsluiten, dan pas mentale diagnoses.’

Wat kunnen organisaties morgen al doen? ‘Profileer je als werkgever die vrouwengezondheid serieus neemt. Daarmee laat je zien dat je inclusief bent, toekomstgericht, en écht betrokken bij het welzijn van je medewerkers. Neem je vrouwengezondheid serieus? Dan trek je meer vrouwen aan en houd je waardevolle medewerkers langer binnenboord.’ Die boodschap van Hermes sluit naadloos aan bij het SER-advies: pas als we erkennen dat de werkvloer is ontworpen op mannelijke maatstaven, kunnen we werk gezond en veilig maken voor iedereen.

De eerste stap 

Alvast een eerste stap zetten als organisatie? Dan deelt Hermes vast wat vragen die je jezelf kunt stellen: 

• Is het duidelijk hoe jouw organisatie vrouwen op het werk ondersteunt?
• Is er binnen de organisatie een cultuur waarin er openlijk en vrij over hormonale klachten gesproken kan worden?
• Hebben managers genoeg kennis en skills om hormonale klachten bespreekbaar te maken?
• Dragen de medewerkers bedrijfskleding, uniformen of geldt er een dresscode?
• Zijn er workplace facilities voor medewerkers die hormonale klachten ervaren?

Lees ook

• 9 inzichten van 6 topvrouwen in de arbeidsbemiddeling: wat maakt hen juist hier zo succesvol?