Heb je al te maken met flinke personeelstekorten, krijg je er ook nog eens een stijgend ziekteverzuim overheen. Het ziekteverzuim loopt de laatste weken over de hele linie weer op en dat zet nóg meer druk op de arbeidsmarkt. En die staat al onder hoogspanning. Het slechte nieuws: het verzuim heeft niet alleen te maken met seizoensgriepjes, maar ook met een ander hardnekkig fenomeen: stress. Een vicieuze cirkel ligt op de loer: de tekorten zorgen voor meer werkdruk bij het overgebleven personeel, wat leidt tot meer uitval door stress, en daardoor weer: meer tekorten. En nóg meer stress.
Het is bepaald niet alleen een Nederlands fenomeen. Zo schrijft de bekende Britse econoom Umair Haque zelfs over ‘The Age of Regress‘. Hij haalt een grafiek aan van de American Psychological Association, en noemt die ‘niet verrassend, wel shockerend’. ‘Meer dan een kwart van de mensen zegt dat ze niet meer kunnen functioneren door de stress. Meer dan een kwart! Dat is een verschrikkelijk cijfer.’
Onder jongeren en vrouwen is het probleem veruit het ergst. Maar liefst 62% van de vrouwen tussen de 18 en 34 jaar zegt meestal compleet overweldigd te zijn door de stress, en onder mannen van die leeftijd is dat 51%. Maar ook bij de groep tot 45 jaar zegt nog steeds 48% hier vrijwel dagelijks mee te kampen. ‘Er zullen altijd een aantal mensen in de samenleving zijn die het moeilijk hebben, en die worstelen met alles wat op hen afkomt. Maar méér dan een kwart? En in sommige groepen zelfs de helft? Dat is volstrekt onacceptabel’, aldus Haque. ‘Deze cijfers geven ons allen te denken.’
Mengelmoes van rampen
Het Amerikaanse onderzoek keek ook naar de oorzaken van al die stress. Daar bleek het volgende rijtje in naar voren te komen: inflatie, de economie, de kosten van levensonderhoud, de toekomst, het politieke klimaat, klimaatverandering. ‘De gebruikelijke mengelmoes van rampen waarmee we worden geconfronteerd op dit moment in de menselijke geschiedenis. En het is ook duidelijk te zien dat deze lasten onevenredig zwaar op de jongeren rusten’, merkt Haque op.
‘Op de een of andere manier zijn we niet echt gewend hierover te praten.’
Noem het calvinistisch, maar op de een of andere manier zijn we niet echt gewend hierover te praten, zegt hij ook. Wat een probleem is, want als de helft van de mensen in dagelijkse stress zit, zal volgens hem niet alleen onze economie zijn productiviteit verliezen, maar zullen we ook sociaal en politiek de gevolgen merken. ‘Het is niet een willekeurig slap gevoel dat mensen zonder reden hebben. Ze zijn niet zwak of emotioneel of wat dan ook.’ Het heeft volgens hem ermee te maken dat veel dingen momenteel ook écht erop achteruitgaan. ‘Het Tijdperk van Vooruitgang is tot stilstand gekomen, en is een Tijdperk van Achteruitgang geworden.’
Stress over de toekomst
Vind je het gek dat dan veel mensen gestrest raken over hun toekomst? ‘We weten niet wat er gaat gebeuren. We weten alleen dat het niet goed zal zijn.’ Tijd dus om weer te gaan werken aan een tijdperk ‘dat het waard is om in te leven’, zegt hij. Hoewel een nogal Amerikaans verhaal, lijkt zijn oproep ook aan Nederland wel besteed. Ook hier is immers al jaren een stijging van het aantal psychische klachten te zien. Tijdens corona daalde het iets, maar de trendlijn loopt al sinds 2014 op.
Het verzuim door psychische klachten ligt nu zo’n 10% hoger dan voor corona. En door alle personeelstekorten ontstaat hierdoor op de werkvloer een domino-effect. Volgens onderzoek van TNO valt de groei vooral te verklaren uit onvrede over salaris, langdurig werk achter een scherm en gebrekkige autonomie op het werk. Maar ook een slechte werk/privébalans speelt een rol. ‘We gaan gewoon iets te hard met zijn allen’, vat gedragspsycholoog Chantal van der Leest het bij de NOS samen. ‘Het gevoel dat we aan een bepaald beeld moeten voldoen neemt heel erg toe. Zo’n 18% van de jongeren zegt dat ze daaronder lijden.’
Volgens Arboned zijn mensen met een burn-out gemiddeld 279 dagen uit de roulatie.
Volgens Arboned zijn mensen met een burn-out gemiddeld 279 dagen uit de roulatie. Daarom is het onder meer belangrijk om de prestatiedruk te verminderen, zegt Van der Leest. ‘Die druk zit in onze hele maatschappij, maar fouten maken hoort er nou eenmaal bij. Creëer een sfeer waarin niet alleen overwerken of successen worden uitgelicht, maar waar ook geleerd mag worden van fouten maken.’ En probeer de gaten die ontstaan niet volledig op te vullen met overwerk, omdat dat weer tot meer werkdruk kan leiden. ‘Stel dingen uit als het echt nodig is. Het werk dat het belangrijkst is, als eerste.’
Vaak in kantoorberoepen
Ongeveer een derde van het totale langdurend verzuim wordt veroorzaakt door psychische klachten. Van elke 1.000 werknemers krijgen er elk jaar 2 de diagnose burn-out van de bedrijfsarts. In sectoren met voornamelijk kantoorberoepen zien ArboNed en HumanCapitalCare relatief de grootste stijging tot 20%. Verzuim door stressgerelateerde klachten is nu vooral te vinden in de ICT-sector. Ook in het onderwijs, voor corona de sector met het meeste stressgerelateerde verzuim, steeg dit type verzuim in 2021 weer.
Volgens Diana Blažaitienė, expert in remote werken en oprichter van het Litouwse recruitmentbureau Soprana Personnel International, moeten ook recruiters over de hele wereld hier meer rekening mee houden. ‘De nieuwe generatie heeft tijdens corona zijn waarden opnieuw tegen het licht gehouden. Ze hebben daarbij besloten carrièreambities in te ruilen voor het vermijden van onnodige stress, burn-out en meer tijd doorbrengen met de naasten. Daarom moeten werkgevers die jongeren willen aantrekken nu ook meer focus leggen op het emotionele welzijn van werknemers.’
‘Er is een heel nieuwe aanpak nodig om deze jongeren te binden, te inspireren en te verzorgen.’
Die nieuwe waarden verklaren volgens haar ook de trend van Quiet Quitting, en de roep om meer flexibele arbeidsvoorwaarden. ‘Er is een heel nieuwe aanpak nodig om deze jonge beroepsbevolking te binden, te inspireren en te verzorgen’, zegt ze. ‘De balans tussen werk en privé is cruciaal voor generatie Z, en bedrijven die flexibiliteit bieden, zullen ongetwijfeld aantrekkelijker voor hen zijn.’
Belonging
Volgens onderzoek van McKinsey zit er ook een grote aantrekkingskracht in wat wel wordt genoemd: belonging. Een gebrek aan zo’n gevoel erbij te horen kan bij werknemers zelfs meer stress veroorzaken dan intimidatie of ongewenste omgangsvormen. Het is dan ook een grote oorzaak van The Great Resignation, aldus McKinsey, en de volgende stap ná diversiteit, inclusiviteit en gelijke behandeling.
‘Het gaat erom: heeft de medewerker het gevoel dat hij of zij een stem heeft?’
‘Het gaat erom: heeft de medewerker het gevoel dat hij of zij een stem heeft? Voelen ze zich gezien en gewaardeerd? Kunnen ze als zichzelf op het werk komen en zich gesteund voelen? Er zijn veel factoren met betrekking tot een werkomgeving die je moet bekijken voordat werknemers een echt gevoel van belonging hebben’, aldus Adam Weber, senior vice president of community voor 15Five. Maar zul je niet ten onder willen gaan aan stress, dan zul je er volgens hem toch rekening mee moeten houden. Logisch ook, want een studie van BetterUp liet al zien dat belonging kan zorgen voor 56% betere prestaties, 50% minder verloop en 75% minder verzuimdagen. Genoeg reden dus om je daar ook als recruiter hard voor te maken.
Lees ook
