Een ethische organisatie, wie wil dat nou niet? Toch is het lastig om tijdens een sollicitatie erachter te komen hoe integer iemand is. Deze 6 eigenschappen kunnen wél helpen.
Integriteit is niet helemaal voorspelbaar. Maar toch zijn er wel een paar karaktereigenschappen die wetenschappelijk gezien samenhang met goed gedrag vertonen, aldus professor David de Cremer op Harvard Business Review. Hij noemt zes van die eigenschappen, die onder te verdelen zijn in drie groepjes van twee.
Groep 1: Zie je wat er gebeurt?
In de eerste plaats wil je als organisatie dat medewerkers het opmerken als er iets onethisch gebeurt. Daarvoor zijn twee eigenschappen zeer relevant:
1a. Bewustzijn
Individuen die deze eigenschap bezitten zijn zorgzaam, reflecterend en betrouwbaar. Onderzoek laat zien dat (maatschappelijke) bewustheid inderdaad positief samenhangt met hogere morele niveaus, en dat mensen die op deze eigenschap hoog scoren minder asociaal, onethisch en zelfs crimineel gedrag vertonen
1b. Morele opmerkzaamheid
Deze eigenschap laat de mate zien waarin individuen de onderhavige ethische dilemma’s onderkennen. Een moreel opmerkzaam persoon zal eerder een ethisch issue zien, waar anderen dat niet zien. Een open deur misschien, maar voordat je over dilemma’s kunt praten, moet je ze natuurlijk eerst wel gezien hebben!
Groep 2: Neem je het serieus?
Een ethische cultuur bouwen betekent niet alleen dat mensen de dilemma’s en uitdagingen zien en onderkennen, maar ook dat ze die uitdagingen serieus nemen. Daar horen weer twee eigenschappen bij, aldus De Cremer, die in 2010, toen hij als hoogleraar in Rotterdam werkte Nederlands meest invloedrijke econoom verkozen werd.
2a. Plichtsbesef:
Mensen met een sterk plichtsbesef zijn loyaler en meer missie-georiënteerd, en gemotiveerder om een probleem aan te pakken als ze het zien. Onderzoek heeft aangetoond dat mensen met een sterk plichtsbesef sneller hun zorgen uitspreken dan anderen, aldus De Cremer.
2b. Klantoriëntatie
Medewerkers die sterk geneigd zijn het klantbelang op 1 te zetten, neigen ertoe meer ethische attitudes in de uitoefening van hun functie te laten zien. De Cremer verklaart het belang van klantoriëntatie als volgt: ‘Medewerkers die de klant werkelijk centraal zetten, zijn meer geneigd tot ethisch gedrag omdat ze de belangen van anderen even hoog als hun eigenbelang stellen. Ze hebben doorgaans ook minder belangenconflicten in hun relatie met anderen.’
Precies dit is de reden dat salesmanagers die zijn gericht op het servicen van de klant minder snel tot onethisch gedrag vervallen dan hun meer salesgedreven collega’s, aldus De Cremer.
Groep 3: Doe je er iets aan?
Nadat je onethisch gedrag hebt opgemerkt, en nadat je het belang ervan onderkend hebt, volgt de belangrijkste stap: doe je er ook iets aan? Volgens De Cremer zijn twee persoonlijkheidstypes en -eigenschappen hiervoor in het bijzonder belangrijk:
3a. Assertiviteit
Alhoewel assertiviteit misschien niet meteen een eigenschap is die je met integriteit zult associëren, is hij wel essentieel in de bouw van een ethische cultuur, stelt de hoogleraar. ‘In elke groep is er groepsdruk en de neiging om je aan te passen aan de groepsnormen. Als gevolg daarvan is het meestal niet gebruikelijk om vraagtekens bij beslissingen te zetten. Maar juist assertieve individuen zijn degenen die zulk groupthink kunnen voorkomen. Ze conformeren zich niet, en durven zich uit te spreken, ook al kan dat hun verdere carrière belemmeren.
3b. Proactiviteit
Mensen met een proactieve persoonlijkheid voelen zich minder beperkt door de kracht van de omstandigheden. Deze eigenschap houdt hen op een ethische koers, aldus De Cremer: ze laten zich minder snel verleiden. Onderzoek heeft aangetoond dat het juist de proactieve personen zijn die zich vaker en sneller als klokkenluider melden. Ander onderzoek heeft laten zien dat dit zelfs nog eerder gebeurt als de vastgelegde ethische waarden van een organisatie conflicteren met wat er daadwerkelijk gebeurt. ‘In andere woorden: als bedrijven serieus een ethische cultuur willen bevorderen, zijn juist de proactieve medewerkers degenen die extreem nuttig zijn in het aangeven van waar het misgaat of mis dreigt te gaan.’
En, selecteer je hier al op?
Sollicitanten screenen op deze eigenschappen, kan bedrijven helpen om een ethische cultuur te bevorderen, aldus De Cremer. Hoe? Door hen hierop uitgebreid te bevragen. ‘Niemand werkt in een isolement’, zegt hij. ‘Veel hangt dus ook af van hoe de organisatie als geheel zich opstelt, hoe open de cultuur is. Maar het begint wel met het selectiebeleid. Meer ethische medewerkers aannemen is de beste manier om een organisatie te bouwen die van de geformuleerde waarden ook daadwerkelijk een prioriteit maakt.’
Afbeelding: Joseph Highmore: A club of Gentlemen
Van der Quast was tot vorig jaar de hoofdredacteur van 
Kandidaat is weer aan zet
Omschrijving van de case
